Chris Karaiskakis: Ποιες ακριβώς είναι οι «λιποδιαλυτές» και ποιες οι «υδατοδιαλυτές» βιταμίνες.

Όλοι γνωρίζουμε τις διάφορες βιταμίνες που απαιτούνται από το σύστημα του οργανισμού και πόσο σημαντικές είναι για την φυσιολογική λειτουργία του σώματος. Θα πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά μια ισορροπημένη διατροφή, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του. Κάθε βιταμίνη χρησιμοποιείτε σε συγκεκριμένες λειτουργίες και έχει διαφορετικούς ρόλους μέσα στο σώμα. Όλες μαζί είναι 6 και είναι οι
Α, C, D, E, K, και το σύμπλεγμα των βιταμινών Β. Χωρίζονται σε λιποδιαλυτές και υδατοδιαλυτές.

Λιποδιαλυτές βιταμίνες είναι αυτές που διασπώνται με την αναγκαία παρουσία από λιπίδια που υπάρχουν στο σώμα, και αποθηκεύονται για περαιτέρω χρήση από τα όργανα όταν τις έχουν ανάγκη.

Αυτές βοηθούν στο σχηματισμό των δομικών συστατικών των κυττάρων και είναι απαραίτητες για την αποκατάσταση των ζημιών που οφείλονται στην καθημερινή φθορά των ιστών. Είναι :

Βιταμίνη Α
Βιταμίνη D
Βιταμίνη Ε
Βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της όρασης την ανάπτυξη της επιδερμίδας, των οστών, των ανδρικών και γυναικείων οργάνων αναπαραγωγής. Προστατεύει από τις μολύνσεις διατηρώντας την επιδερμίδα και τους ιστούς στο στόμα, το στομάχι, τα έντερα , το αναπνευστικό σύστημα υγιή.

Η έλλειψη βιταμίνης Α μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη νυχτερινή όραση, ξηροφθαλμία, μολύνσεις των ματιών, ξηρή λεπιδωτή επιδερμίδα, προβλήματα αναπαραγωγής και αργή ανάπτυξη.

Ο οργανισμός την προμηθεύετε σε δύο μορφές, τη ρετινόλη και βήτα-καροτίνη.

Βρίσκεται σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης όπως το κρέας, το ιχθυέλαιο-μουρουνέλαιο, τα αυγά και στα κόκκινα, κίτρινα και πορτοκαλί φρούτα καθώς και σε σκούρα φυλλώδη λαχανικά.

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου στο αίμα καθώς και την δέσμευσή τους από τα κόκαλα και στη σωστή τροφοδοσία τους στους μύες και τον εγκέφαλο, επιπλέον βοηθάει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η έλλειψη της βιταμίνης D στη παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αδύναμα οστά, ασθένεια που ονομάζετε ραχίτιδα. Στους ενήλικες η έλλειψη μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια οστικού ιστού, η επονομαζόμενη οστεοπόρωση.

Είναι γνωστή και ως η βιταμίνη του ηλίου γιατί δημιουργείται στην επιδερμίδα μας από την υπεριώδης ακτινοβολία.

Τρόφιμα τα οποία είναι πηγές της βιταμίνης D είναι κυρίως τα αυγά, το γάλα αλλά και τα ψάρια και το μοσχαρίσιο συκώτι.

Η βιταμίνη Ε είναι απαραίτητη επειδή εμποδίζει τη χημική αντίδραση που λέγεται οξείδωση, η οποία έχει επιβλαβής συνέπειες στο σώμα μας. Δρα ως αντιοξεοδωτικό στις καταστροφικές επιπτώσεις της περίσσειας των ελευθέρων ριζών και προστατεύει τα Ω λιπαρά, τις μεμβράνες των κυττάρων ενισχύοντας τα ερυθρά αιμοσφαίρια και την βιταμίνη Α κάνοντας την εξίσου σημαντική για την σωστή λειτουργιά των νευρικών και μυικών ιστών.

Ανεπάρκεια της βιταμίνης Ε είναι σπάνια διότι υπάρχει σε αφθονία τροφών. Ωστόσο η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων όπως οι στατίνες, τείνουν να μειώνουν την αντιοξειδωτική της δράση κάνοντας τον οργανισμό μας ευάλωτο στις ιώσεις. Κάτι που αξίζει να αναφέρουμε είναι ότι η μεταφορά της βιταμίνης Ε από την μητέρα προς το βρέφος που κυοφορεί πραγματοποιείται τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης, έτσι τα πρόωρα βρέφη υπάρχει περίπτωση να έχουν έλλειψη στη βιταμίνη αυτή.

Τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Ε είναι το καλαμπόκι, οι ξηροί καρποί κυρίως τα φιστίκια, η σόγια, το κάρθαμο, η μαγιονέζα, το βαμβακέλαιο. Αρκετή περιεκτικότητα περιλαμβάνουν και τα τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα ψάρια και τα αυγά αλλά και τα δημητριακά ολικής άλεσης.

Η βιταμίνη Κ είναι απαραίτητη για την δημιουργία των πρωτεϊνών που προκαλούν την πήξη του αίματος σταματώντας την αιμορραγία. Βοηθάει και στο μεταβολισμό των τροφών δημιουργώντας άλλες απαραίτητες πρωτεΐνες για τα οστά και τα νεφρά.
Η έλλειψη της βιταμίνης Κ οδηγεί σε ανεπαρκή πήξη του αίματος με αποτέλεσμα τη δύσκολη επούλωση των πληγών με συνεχή αιμορραγία και αύξηση στους μώλωπες. Η κακή διατροφή, εξάρτηση από το αλκοόλ, κοιλιακές ασθένειες μπορούν να προκαλέσουν ανεπαρκή δημιουργία της Κ. Καθώς και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου αφού καταστρέφονται ορισμένα βακτήρια που την δημιουργούν.

Τα τρόφιμα που πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη διατροφή μας για την παραγωγή της είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το σπανάκι, το μπρόκολο, η βρώμη και τα δημητριακά. Από τροφές ζωικής προέλευσης είναι κυρίως το χοιρινό κρέας, τα αυγά, το γάλα.

Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες βοηθάνε να κρατηθεί το σώμα υγιές, ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και απορροφούνται αμέσως μετά την είσοδό τους στο σώμα. Μεταφέρονται μέσω του αίματος σε ολόκληρο το σώμα και αυτό χρησιμοποιεί μόνο όση ποσότητα χρειάζεται. Η επιπλέον ποσότητα δεν αποθηκεύεται όπως στις λιποδιαλυτές αλλά αποβάλλεται μέσω των ούρων.

Αυτές είναι :

Βιταμίνη C
Σύμπλεγμα βιταμινών Β.

Η τόσο γνωστή σε όλους μας βιταμίνη C με την ισχυρή αντιοξειδωτική δράση προστατεύει από βλάβες που προκαλούνται από τα παράγωγα μεταβολισμού των κυττάρων, η λεγόμενη οξείδωση που αναφέραμε πρωτύτερα.

Έλλειψη της βιταμίνης C είναι το σκορβούτο, του οποίου πρόωρα συμπτώματα αποτελούν συνήθως το μάτωμα των ούλων, η απώλεια δοντιών, καθώς επίσης και η εξάντληση, η αδυναμία, η ευερεθιστικότητα, το μυϊκό άλγος και η αίσθηση της συνεχής κόπωσης.

Βρίσκεται σε όλα τα φρούτα αλλά υπάρχουν και λαχανικά που είναι τόσο πλούσια σε περιεκτηκότητα που ξεπερνάνε αυτή των φρούτων, όπως το μπρόκολο, οι κόκκινες πιπεριές, ο μαϊντανός.

Το σύμπλεγμα των βιταμινών Β είναι ο όρος που αναφέρεται σε ένα συνδυασμό 8 βιταμινών: Β1, Β2, Β3, Β6, φολικό οξύ, Β12 και βιοτίνη. Όλες είναι πολύ σημαντικές για το σύνολο των μεταβολικών διεργασιών του οργανισμού στη μετατροπή των υδατανθράκων και άλλων στοιχείων που περιέχουν οι τροφές, σε ενέργεια που χρειάζεται το σώμα. Προστατεύουν το νευρικό σύστημα και γι’ αυτό συστήνονται σε καταστάσεις έντονου στρες.

Η κόπωση, η κατάθλιψη, η απώλεια μνήμης, οι άφθες στη στοματική κοιλότητα, το κάψιμο στα χείλη είναι κάποιες από τις ενδείξεις έλλειψις βιταμινών Β. Στους αυστηρά χορτοφάγους συχνά παρατηρείται έλλειψη των βιταμινών αυτών επειδή μεγάλη γκάμα των ζωικών τροφών είναι κυρίως οι καλύτερες πηγές του συμπλέγματος Β.