Καφεΐνη

Η καφεΐνη είναι ένα ήπιο τονωτικό του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, του καρδιακού μυ και του αναπνευστικού συστήματος με διουρητική δράση. Η πιο κοινή ιατρική της χρήση έχει να κάνει με την καταπολέμηση των πονοκεφάλων και την ανακούφιση από τον πόνο. Προστίθετο σε αναλγητικά και παυσίπονα φάρμακα για να αυξάνει την δράση τους, καθώς και ως θεραπεία ενάντια στην αναπνευστική ανεπάρκεια που δημιουργείται στα νεογνά ή ως αντίδοτο σε καταστάσεις υπερβολικής δόσης ναρκωτικών που επιδρούν στο αναπνευστικό κέντρο του εγκεφάλου. 
 

 Το επιστημονικό της όνομα είναι 1,3,7 τριμεθυλοξανθίνη και αν απομονωθεί σε εργαστηριακό περιβάλλον έχει μορφή κρυσταλλικής σκόνης με πολύ πικρή γεύση. Η πρώτη απομόνωση της από τον καφέ έγινε το 1820 και από το τσάι το 1827. Άλλα συστατικά όμοια με την καφεΐνη είναι η τεΐνη που βρίσκεται στο τσάι, η θεοβρωμίνη που βρίσκεται στο κακάο και την σοκολάτα,

mate

η ματεΐνη που βρίσκεται στο μάτε -είδος ροφήματος- (mate). Η καφεΐνη βρίσκεται σε περίπου 60 διαφορετικά φυτά, όμως η κύρια πηγή της είναι ο καφές.

Το ποσοστό καφεΐνης στον καφέ κυμαίνεται από 0,8% σε κάποιες ποικιλίες Arabica και μέχρι 4% σε κάποιες ποικιλίες Canephora. Τα φύλλα του τσαγιού περιέχουν 3.5%, αλλά το τσάι έχει λιγότερη καφεΐνη συγκριτικά με το καφέ, δεδομένου ότι για ένα φλιτζάνι τσαγιού χρειάζονται λιγότερα φύλλα από τους κόκκους που χρειάζονται για ένα φλιτζάνι καφέ.

 Η καφεΐνη απορροφάται από το στομάχι και το λεπτό έντερο σε περίπου 30-45 λεπτά, αλλά πηγαίνει στους ιστούς από τα πρώτα 5 λεπτά. Όταν φτάνει στον εγκέφαλο μπλοκάρει τη δράση της αδενοσίνης. Η αδενοσίνη είναι ορμόνη που χαρακτηρίζεται ως νευρομετατροπέας που μας κάνει να νυστάζουμε, ρίχνει την πίεση του αίματος και επιβραδύνει τους χτύπους της καρδιάς. Παράλληλα αυξάνει την ντοπαμίνη , η οποία μας κάνει να νιώθουμε καλά και είναι αυτή που μας προκαλεί τον εθισμό. Παραμένει στο αίμα για 3-4 ώρες και κατόπιν αποβάλλεται από τα ούρα. Όλα εξαρτώνται από το άτομο, την ποσότητα της καφεΐνης, την ηλικία του αλλά και την διατροφή του. Η μισή από την ποσότητα που λαμβάνεται μεταβολίζεται σχετικά γρήγορα.

 Μεταβολίζεται στο συκώτι από ένα σύστημα ενζύμων σε τρεις μεταβολίτες που ο καθένας έχει μια επίδραση στον οργανισμό. Κάθε ένας από αυτούς μεταβολίζεται περαιτέρω και εκκρίνεται από τα ούρα. Ο μεταβολισμός γίνεται πιο γρήγορα στους στους καπνιστές (1.5-2 ώρες), πιο αργά στις γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά (5-10 ώρες), στους ασθενείς με ηπατικά προβλήματα, τα νήπια και τα μικρά παιδιά (εώς και 96 ώρες). 

 Όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, έτσι και ο καφές είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά. 

Τα αντιοξειδωτικά είναι απαραίτητα στον οργανισμό μας, επειδή προστατεύουν από τις ελεύθερες ρίζες που ελευθερώνονται κατά την οξείδωση των τροφών από τον μεταβολισμό και δημιουργούν βλάβες στα κύτταρα μας.

 Από έρευνα που έγινε το 2005 στο πανεπιστήμιο Scranton βρέθηκε οτι κύρια πυγή αντιοξειδωτικών 

για τους Αμερικάνους είναι ο καφές επειδή δεν καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά. Πρέπει επίσης να τονιστεί οτι ο decaffeine περιέχει τα ίδια ποσά αντιοξειδωτικών με τον κανονικό καφέ.

 Οι ποικιλίες Robusta έχουν δυο φορές περισσότερη καφεΐνη απ'ότι οι Arabica. Το ποσοστό καφεΐνης σε ένα φλιτζάνι καφέ μπορεί να ποικίλλει πολύ, και εξαρτάται από την προέλευση του, τη σύνθεση του χαρμανιού και τη μέθοδο παρασκευής. Δεδομένου ότι η καφεΐνη είναι υδροδιαλυτή ουσία, συμπεραίνουμε ότι το ρόφημα με τη λιγότερη ποσότητα νερού θα αποσπάσει λιγότερη καφεΐνη από τον αλεσμένο καφέ. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι ένα Ristretto περιέχει λιγότερη καφεΐνη από ένα Espresso normale και αυτός με τη σειρά του λιγότερη από έναν Lungo. Πολλοί πιστεύουν οτι ένας Espresso είναι πιο δυνατός από ένα καφέ φίλτρου αλλά ουσιαστικά συμβαίνει το αντίθετο. 

 Ένας Espresso είναι πιο δυνατός σε άρωμα και γεύση αλλά όχι σε καφεΐνη αφού η περιεκτικότητά του δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 30ml.

Μελέτη-Σύνταξη-Άρθρου από το Εγχειρίδιο του καφέ. 
              Χρήστος Καραϊσκάκης 

  Σύμβουλος Εναλλακτικής Αθλητικής Διατροφής.